Hierbij presenteert Music & Memory onderzoek door een student naar hoe je bij Music & Memory projecten het beste de zorgmedewerkers kan betrekken.

Mijn naam is Naomi en ik studeer Kunst en Economie aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht (HKU). In Jaar 2 van deze opleiding sloot ik mij aan bij een project over muziek en dementie. Nu, twee jaar later, heeft dit onderwerp mij niet losgelaten. In het kader van mijn afstuderen heb ik een intern onderzoek gedaan naar Music & Memory binnen Cederhof, een verzorgingshuis in Kapelle, Zeeland.

Cederhof had zich nog geen jaar geleden aangesloten bij Music & Memory NL. Het programma was hier volop in ontwikkeling. Omdat Music & Memory hier nog onvoldoende werd ingezet door zorgmedewerkers, heb ik onderzocht hoe zorgmedewerkers gestimuleerd en geactiveerd kunnen worden om Music & Memory te gebruiken tijdens de zorg en hierover te rapporteren in het cliëntdossier.

Om een goed beeld te vormen van de huidige situatie in Cederhof heb ik de leden van het interne Music & Memory team geïnterviewd en een enquête afgenomen bij het zorgpersoneel. Hieruit kwam naar voren dat de zorgmedewerkers van Cederhof Music & Memory onvoldoende inzetten, omdat een groot deel van hen niet wist hoe het programma werkt of er nog nooit van had gehoord. Ik heb toen een aantal interventies ontworpen die daar verandering in moeten brengen.

Als eerste heb ik een presentatie gegeven tijdens werk- en teamoverleggen. Hierdoor hebben veel zorgmedewerkers kennis gemaakt met Music & Memory. Zij weten nu wat het is, hoe het werkt en waarvoor je het kunt inzetten. Uit mijn onderzoek blijkt dat je zorgmedewerkers het beste kunt stimuleren en enthousiasmeren door het delen van persoonlijke ervaringen met het programma. Wanneer Music & Memory regelmatig terugkomt tijdens overleggen, wordt het een onderdeel van de zorg en worden nieuwe medewerkers automatisch ingelicht.

Om Music & Memory goed zichtbaar te maken heb ik verschillende fotocollages gemaakt van cliënten met koptelefoons op die genieten van hun persoonlijke afspeellijst. Zorgmedewerkers en familie van cliënten voelen zich hierdoor meer betrokken bij het project en geprikkeld om gebruik te maken van Music & Memory. Om het programma laagdrempelig en toegankelijk te maken heb ik naast de fotomuur op elke afdeling een gebruiksaanwijzing neergelegd, met daarin stap voor stap beschreven hoe je Music & Memory het beste kunt aanbieden.

Het organiseren van een huiskamerconcert bleek een goede manier om het effect van (live) muziek uit te dragen. Hiervoor zou je ook familie van cliënten kunnen uitnodigen. Wanneer zij dan een verzoekje aanvragen, kun je dit nummer direct toevoegen aan de afspeellijst van die cliënt.

De periode van mijn onderzoek was te kort om te kunnen meten of zorgmedewerkers nu daadwerkelijk meer gebruik maken van Music & Memory. Zij hebben door deze interventies in ieder geval kennis gemaakt met het programma en hier werd enthousiast op gereageerd. Ik denk dat wanneer de interventies regelmatig worden herhaalt en actueel blijven, Music & Memory een onderdeel kan worden van de zorg binnen Cederhof.

Download hier het onderzoeksrapport. (Je hoeft je niet te registreren om het bestand te downloaden)

Auteur: Naomi Oranje

Music&Memory Aalten e.o.

Hier in de Achterhoek doen we het net even anders…

Met 2 zorgorganisatie, een welzijnsorganisatie, trajectbegeleiders dementie en vrijwilligers zijn we begin dit jaar gestart met Music & Memory samenwerkingsverband Aalten e.o. Het mooie hiervan dat we niet alleen M&M aanbieden intramuraal maar ook extramuraal, dit zijn de trajectbegeleiders dementie en de vrijwilligers. Zij bieden de muziek aan in de thuissituatie en dan zodanig dat de mantelzorg hiermee uit de voeten kan. Bijvoorbeeld Jan uit Aalten. Bij Jan komt Leonie langs, een vrijwilliger die samen met Jan en zijn vrouw muzieklijsten heeft samengesteld. Jan geniet van zijn eigen muziek en zijn partner ziet ‘haar’ Jan weer terug.

Jan heeft inmiddels 2 verschillende muzieklijsten gekregen, eentje met rustige muziek en eentje met de vrolijke hardere muziek. Het is maar net in wat voor bui Jan is. Trajectbegeleiders dementie merken dat ze andere gesprekken voeren nu ze ook naar iemands muzieksmaak vragen of muziek aan zetten. Intramuraal hebben de artsen inmiddels M&M op hun medicijnlijsten staan en schrijven het meer en meer voor. Niet eens alleen voor de cliënten met dementie maar ook bijvoorbeeld voor een stukje verlichting van pijnbeleving en in de palliatieve sfeer.

Lees hier een mooi verslag van de kickoff van dit project in Aalten: Aalten Vooruit.

Auteur: Mirjam Bloemhof, coordinator Music & Memory samenwerkings verband Aalten e.d.

Met vijftien mensen uit het zorgveld kwamen we op 1 februari 2019 bijeen om kennis te maken met elkaar, met elkaars uitdagingen en creatieve oplossingen in het opzetten van een Music & Memory project. Er waren ervaren Music & Memory coördinatoren, net startende collega’s en gedreven vrijwilligers.

Monique van Bruggen, muziektherapeut en onlangs gepromoveerd, gaf een workshop over muziekdetective werk met ouderen van verschillende achtergronden. Monique illustreerde haar boeiende overzicht van de populaire Nederlandse muziekgeschiedenis met videofragmenten van o.a. klapspelletjes op het schoolplein, heimwee naar Indië, de autoloze zondag en de opkomst van de rockmuziek.

Een ontroerend filmpje gemaakt bij Interzorg over Jan en Wilco werd vertoond. Je kunt het hier terugzien. Vraag: wie is de vrijwilliger, en wie is hier de persoon met dementie?

Het werd duidelijk dat instellingen die structureel uren vrijmaken voor hun medewerkers voor het project het het makkelijkst hebben. Steun krijgen van het management en de zorg inspireren om de muziek dagelijks aan te bieden stond hoog op het lijstje van de aanwezigen. We bespraken hoe je dat het beste doet.

Er was een video bericht vanuit de VS speciaal voor de aanwezigen, de laatste ontwikkelingen en studies werden besproken en er was heerlijke taart van BUUF in de serre. Zien we jou de volgende keer ook?

The Rose, ACDC en Rieu

Het logeerhuis waar wij werken biedt plaats aan maximaal 5 personen. De leeftijden en de ziektebeelden zijn heel divers. Een gesprek aan de eettafel met alle logees biedt altijd interessante wendingen.

Als we dan ook eens muziek uit de jeugd aan bod laten komen is het vaak heel erg wisselend.

De vroege jeugd is niet zozeer boven tafel te krijgen. De meeste herinneringen komen boven van de periode dat men uitging of veel met vrienden en vriendinnen op stap ging.

Een van de mensen aan tafel hield van rock en roll, Elvis Presley vond en vindt ze nog steeds prachtig, de anderen aan tafel geven haar gelijk dat dit toch best wel mooie muziek was, een ander vond juist de films dan weer erg mooi. Het is fijn dat we digitenne op de televisie hebben dus we kunnen wat voorbeelden via youtube laten horen.

Iedereen neuriet wat mee en je ziet de herkenning op de gezichten. Als er een gevoelig liedje langs komt zie je dit op het gezicht van een enkeling.

Het Hollandse repertoire is ook herkenbaar voor veel mensen , maar niet iedereen hoeft dit vaak te horen. De Amsterdamse volksliedjes zijn altijd wel gewild.

Klassieke muziek blijkt vaak later door mensen ontdekt te zijn, er is maar een enkeling die naar dit soort concerten is geweest. Het nieuwjaarsconcert bijvoorbeeld op televisie was vroeger meer een ‘moeten’ omdat er niet veel anders was op televisie en de ouders vonden dit dan leuk.

Wat wel heel fijn is dat als je eens klassieke muziek opzet er wel een bepaalde rust over de mensen komt, zo na de lunch kan er dan best een rustige ontspannen sfeer ontstaan.

Als we in het gesprek vragen of er mensen zijn die een vervelende herinnering hebben aan muziek blijkt dat er ook wel emotionele waarde hangt aan muziek, bij het een wordt men blij, bij de ander brengt b.v. The Rose van Bette Midler de herinnering naar boven aan het verlies van een dierbaar iemand.

En zo hebben we ook een meneer te logeren gehad die hield van Rockmuziek, en ACDC draaien in een huiskamer blijkt dan toch voor een beperkt publiek interessant. Dan is er ook wel weer begrip, men wil er best een of twee nummers van aanhoren maar dan is het ook wel klaar. Gelukkig is daar dan de hoofdtelefoon of gewoon lekker op de eigen kamer de muziek luisteren.

We zien momenteel dat er vooral op de woningen buiten het logeerhuis heel veel Andre Rieu langs komt, mensen kijken graag naar de DVD dus je hoort dit ook vaak als je buiten wandelt of met mooi weer buiten zit. Het is niet altijd de muziek uit de jeugd, maar het is wel de sfeer die blij maakt, de mooie jurken van de dames van het orkest, het feestende publiek en sommige muziekstukken die herkend worden en vragen om mee geneuried te worden. En dan zie je wel verschil met de mensen die hier in het Logeerhuis logeren.

Zo zaten we eens lekker in het avondzonnetje nog even buiten koffie te drinken, er kwam door het open raam van een woning inderdaad weer de muziek van Andre Rieu langs. Een van onze logees maakte toen de opmerking: ”is hier niet iets anders?  Je hoort steeds maar die muziek langs komen!”

Toch speelt muziek een belangrijke factor in het leven van mensen, herinneringen gaan vaak samen met muziek die al dan niet een bepaalde sfeer of herinnering oproepen. Erover praten is lastig, maar als je wat laat horen is het fijn om te zien dat mensen zich hier prettig bij voelen.

Anja Klaver en Miranda Korver

Logeerhuis Zuidermeer, WarmThuis